Tamén tratará animais con tumores e fará probas para o sector aeroespacial que garantan o funcionamento dos satélites

SANTIAGO DE COMPOSTELA, 26 Jul. (EUROPA PRESS) -

O Laboratorio de Radiofísica da Universidade de Santiago de Compostela (USC) --a única universidade de España que conta cunha instalación de irradiación gamma deste tipo-- será á súa vez o segundo centro en territorio estatal que calibrará dosímetros de radioterapia para o tratamento oncolóxico en hospitais.

O complexo, cun búnker duns 60 metros cadrados, está destinado ao estudio e aplicación das radiacións ionizantes ao sector médico e industrial e dirixirao o profesor de Física Faustino Gómez, quen valorou a súa creación como "un grande proxecto moi necesario", en declaracións a Europa Press.

Así, Gómez se retrotraiu ao peche da unidade de cobalto do servizo de radioterapia do antigo Hospital Clínico de Santiago para explicar a orixe deste novo laboratorio, que se crea coa idea de ofrecer un servizo "cara a dentro e fóra da universidade".

Nesta liña, o encargado de dirixir a primeira unidade de cobalto dependente dunha universidade española destacou as calidades de "enorme estabilidade e predicibilidade" deste tipo de feixe. Por iso e por motivos históricos foi, ata hai pouco, a fonte de radiación máis comunmente utilizada para o tratamento do cancro.

DOSE EXACTA

Non obstante, co avance da tecnoloxía os hospitais están substituíndo o cobalto por aceleradores de electróns --que ao chocar contra un branco metálico emiten radiación X--. A súa vantaxe é que poden subministrar doses máis altas en menos tempo, sinalou Gómez, e engadiu que "os avances tecnolóxicos dos aceleradores os fan máis versátiles, por iso desmóntanse as unidades de cobalto". "Se a USC construíu este centro é debido á necesidade deste tipo de instalacións para calibración e irradiación", recalcou.

Esta actividade de calibración consiste en comparar a lectura dun dosímetro con aquela proveniente doutro sistema de medida de gran fiabilidade que foi comprobado cos patróns de carácter nacional e/ou internacional. O feixe de cobalto usouse e séguese usando como referencia a nivel mundial para calibrar as doses dos sistemas de medida en radioterapia.

"É o mesmo que cando ti compras unha regra para medir lonxitudes, alguén tivo que calibrar que esa regra mide ben", exemplificou. Para Gómez, esta tarefa ten "especial relevancia" no ámbito sanitario, xa que existe un protocolo internacional que di "como hai que tratar os pacientes" e indica as doses "xustas" para atacar ao tumor e non danar o tecido san que o circunda.

En declaracións a Europa Press, o profesor Gómez anunciou que nuns dous anos, "unha vez pasado o proceso de acreditación normativa" --que ten como fin cumprir requisitos de garantía de calidade--, o laboratorio empezará a calibrar. "En poucos anos seguirannos Cataluña e Andalucía", prognosticou.

Na actualidade, o único lugar en España que realiza a calibración é o Laboratorio Nacional de Metroloxía de Radiacións Ionizantes, en Madrid.

RENDIBLE A LONGO PRAZO

O motivo desta escaseza é, segundo Gómez, que a actividade de calibración é "necesaria pero non lucrativa", xa que as instalacións e instrumentos utilizados no proceso son "extremadamente caros". Non obstante, os países máis fortes tecnoloxicamente, como Francia, Alemaña, Inglaterra e Estados Unidos teñen grandes laboratorios nacionais dedicados a estes labores "porque saben que é rendible a longo prazo", aseverou.

O labor de calibración consiste en establecer "unha fotografía" de como funciona un sistema de medida en condicións ben coñecidas. Posteriormente, cada centro sanitario realiza a complexa tarefa de planificar e administrar os tratamentos cuxa dose está baseada, en último termo, nos valores de calibración de que dispoñen os instrumentos do hospital.

A este respecto, as institucións internacionais son as que establecen a marxe clínica de incerteza nun máximo do 5 por cento, o que quere dicir que os médicos e radiofísicos deben estudar polo miúdo a dose que aplican porque, de superalo, se corre o risco de producir dano noutras zonas non afectadas polo tumor, o que se coñece como toxicidade.

RADIOTERAPIA CON ANIMAIS

Por outra banda, o Laboratorio de Radiofísica de Santiago será o primeiro en España en dar servizos de radioterapia para animais con tumores naturais. Esta tarefa levarana adiante, dende o próximo outono, en colaboración co Hospital de veterinaria de Lugo --o Rof Codina--.

A estes efectos, usaranse un TAC de última xeración e un planificador en tres dimensións para realizar os tratamentos coa maior calidade posible. A simulación, os controis de calidade, o posicionamento e outros aspectos faranse "exactamente igual que coas persoas".

Segundo asegurou, existen xa "indicacións da existencia de demanda destes servizos". Os animais entrarán á sala de tratamento "totalmente anestesiados", para evitar o seu movemento. Así mesmo, os físicos e veterinarios aproveitarán esta actividade para "investigar" e tratar de alcanzar unha "maior eficacia" dos tratamentos oncolóxicos vía radioterapia, apuntou, algo que se fará "sen perder de vista o obxectivo terapéutico".

Iso si, a dose e modalidade do tratamento "dependerá dos veterinarios" --presentes no laboratorio--, mentres que as sesións se realizarán segundo as prescricións destes, seguindo o fraccionamento máis axeitado para o tratamento.

TEST AEROESPACIAL

Un terceiro e último labor que desenvolverá o laboratorio de cobalto compostelano será a realización de test para o sector da electrónica aeroespacial. De feito, será "a actividade que máis se vai facer, dende xa", asegurou Gómez en declaracións a Europa Press.

Estas probas consisten en avaliar os efectos da radiación aplicada nos compoñentes dos satélites para corroborar un "bo funcionamento" despois do seu lanzamento. O centro recibirá os compoñentes dos interesados no estudio -- entre os demandantes figura Alter group, intermediaria de compañías como a Axencia Espacial Europea, Airbus ou a NASA-- e analizaraos co fin de saber se van fallar despois de recibir a dose estimada para cada misión.

"Facemos unha verificación do que lle pasa ao sistema ao recibir radiación, imitando os valores de dose total en órbita", sinalou. En España existe só outro sitio que desenvolve estes test, que está tamén no Centro de Investigacións Enerxéticas, Ambientais e Tecnolóxicas de Madrid. "De novo somos o segundo sitio", concluíu.