UVIÉU, 6 May. (EUROPA PRESS) -
El presidente de l'Academia de la Llingua Asturiana (ALLA), Xosé Antón González Riaño, reclamó esti vienres mantener la "unidá" a favor de la oficialidá del asturiano y del gallego-asturianu. Amás, insistió na necesidá de buscar la "tresversalidá" y consideró "estratéxicu" el diálogu col centro-derecha.
Así lo indicó Riaño na Xunta Estraordinaria de la institución pol Día de les Lletres Asturianes nel Teatru Filarmónica, onde dixo qu'Asturies precisa d'un "activismu intelixente" a favor de la oficialidá, como'l qu'al so xuiciu representa l'académicu nuevu Inaciu Galán, porque "n'Asturies nun existe lo que tienen otres comunidaes", en referencia a esti marcu llegal pa les llingües propies.
Nesi sentíu, consideró como "la perda d'una oportunidá histórica" que nun saliera alantre'l procesu de reforma del Estatutu, pero llamó a qu'esta situación nun xenere "una frustración que lleve a la desmovilización". "La reivindicación sigue ehí como una esixencia democrática y va consiguise más ceo que tarde", indicó.
Por eso, recordó que "buscar culpables nun diba llevanos a nenyuri". "Meyor que culpabilidaes hai que falar d'ámbitos de responsabilidá", dixo, pa señalar que "dalgunes de les formaciones polítiques nun supieron dir más allá de les sos llexítimes estratexes", mentes que l'asturianismu "nun supo enllazar colos grupos negociadores" y la propia ALLA "nun supo tresmitir la importancia del momentu históricu".
Con too, insistió en que "nun ye tiempu de reproches, sinón de xuntura" y de la busca de la "tresversalidá". "La llingua nun pertenez a nenguna opción política nin ideolóxica", afirmó Riaño, que consideró "estratéxicu" el diálogu col centro-derecha y "enanchar la base social de la reivindicación pola oficialidá". "Que la importancia de la oficialidá nun sía ayena a nenguna iniciativa ciudadana".
El presidente de l'ALLA recordó que xusto dientro d'un añu hai unes elecciones autonómiques "trescendentales" y partíos y ciudadanos "tendrán el so papel y les sos demandes, incluyendo la oficialidá qu'Asturies demanda y necesita".
Al actu, asistieron el presidente del Principáu, Adrián Barbón, y el rector de la Universidá d'Uviéu, Ignacio Villaverde, amás de la conseyera de Cultura, Política Llingüística y Turismu, Berta Piñán, y la d'Educación, Lydia Espina, la presidenta de la Federación Asturiana de Conceyos, Celia Pérez, y el conceyal de Cultura d'Uviéu, José Luis Costillas.
La vicepresidenta de la Xunta, Celia Fernández; les diputaes del PSOE Noelia Macías y Mónica Ronderos; el secretariu xeneral del PP, Alvaro Queipo; el secretariu xeneral y portavoz parllamentariu de Foru Asturies, Adrián Pumares; y el portavoz na Xunta Xeneral de Podemos Asturies, Rafael Palacios, acompañáu del diputáu Daniel Ripa, foron la representación parllamentaria nel actu académicu.
ACADÉMICOS NUEVOS
Nel actu institucional pol Día de les Lletres, l'ALLA acoyó a los miembros nuevos de la institución: l'escritor y periodista Inaciu Galán y González como miembru numberariu, y Lisardo Lombardía Yenes, ex director del Festival de Lorient, como miembru honoríficu.
Nel so discursu, Lisardo Lombardía recordó que l'asturianu ye la so llingua materna "y na que deprendí a nomar el mundu". Asina, anque cuando yera neñu yera "una llingua acomplexada na escuela" dixo que "naide va ser nunca a arrancala del mio coral". Per otru llau, tuvo un discursu mui críticu con toles fuercies polítiques.
Asina, recordó qu'hai que "siguir esperando" pola oficialidá a pesar de la "palabra dada" por Adrián Barbón. "Si esta oportunidá se dexa pasar, el nome de los culpables hai que grabalos nun requexu de la memoria, porque ta en xuegu'l futuru d'Asturies", afirmó, pa recordar que la identidá asturiana ye un activu cultural, pero tamién económicu, polo que faló de la oficialidá como una manera de "invertir en futuru" y "evitar que la mocedá emigre".
"Necesitamos lideres políticos valientes, lucidos y visionarios, refuguemos la frustración y esixamos la reforma del Estatutu", sentenció l'ex director del Festival Intercélticu de Lorient y Medaya de la Orde de les Artes y les Lletres de la República Francesa.
Per otru llau, l'académicu de númberu nuevu, Inaciu Galán, destacó la necesidá de qu'haya "intercambiu cultural" ente Asturies, Llión y Miranda del Douro, porque "la nuestra llingua común vive una situación más feble n'otros territorios". Amás, dixo qu'él yera un activista a favor del asturianu que trabayaba "pa que naide tenga que ser activista pol asturianu".
Sobre'l procesu de reforma del Estatutu llamó a nun cayer na desilusión nesti "parón" de la reforma del Estatutu y pidió directamente al secretariu xeneral de Foru Asturies, Adrián Pumares, a qu'actuara "con valentía" pa "pasar a la historia" al ser el diputáu 27 que faiga posible la oficialidá nesta llexislatura.
"Nun dexemos que ganen los intolerantes", afirmó Galán, que calificó d'una "anomalía inesplicable nuna democracia europea" la falta d'oficialidá, polo que destacó que "ye'l momentu de correxilo".
